1982 anayasası’nın 65. maddesi ”Devlet, sosyal ve ekonomik alanlarda anayasa ile belirlenen görevlerini, ekonomik istikrarın korunmasını gözeterek, mali kaynakların yeterliliği ölçüsünde terine getirir.” diyerek, sosyal devlet anlayışı bakımından üzerinde durulması gereken önemli bir sorunu ortaya koyuyor. Anayasayla hemen her alanda kapsamlı görevler üstlenmiş olan devletin, bütün bu amaçları gerçekleştirmesi bugünden yarına olabilecek bir iş olmadığına göre, Anayasadaki sosyal kuralların etkisi ne olmaktadır.?
Hemen belirtilmesi gereken ilk nokta, söz konusu olanın, ödevlerin ”yerine getirilip getirilmemesinin” değil, değil yerine getiriliş ”ölçüsünün” mali kaynakların yeterliliğine bağlamış olmasıdır. Bir başka değişle devlet, sosyal devlet alanındaki görevlerini yerine getirmek için elinden geleni yapmaya çalışacak, ama bunu yaparken elindeki mali olanakların sınırı içinde kalacakdır.
O halde bu hükümden çıkarılabilecek olumlu sonuç şudur: kalkınma gerçekleştirildikce, devletin sosyal ekonomik alanındaki görevlerini yerine getirme düzeyi de yükselmeli, ulusal gelirin artması, bu gelirin daha iyi paylaşılmasını öngören ”sosyal devlet” önlemleriyle gitmelidir.
Özet
İlk olarak 1961 anayasası’nda yer alan sosyal devlet kavramı, bugün hemen hemen tüm gelişmiş ülkelerde kabul gören bir ilkedir. Gelişmekte olan bu ülkelerde sosyal adalet içinde hızlı kalkınmayı gerçekleştirme biçiminde anlaşılması gereken bu ilke, planlanma kavramı ilede ilişkilidir.
Sosyal devletin gerçekleştirilmesi birtakım önlemlerin alınmasını gerekli kılar. Bunlar anayasanın çeşitli maddelerinde yer alan çalışma hakkı, üçretli dinlenme hakkı, zorla çalıştırılma ve angarya yasağı, sosyal güveliğin yaygınlaştırılması, özel mülkiyetin kamu yararı amacıyla sınırlandırılması gibi önlemlerdir.
sosyal devlet bakımından en çok önem taşıyan haklar ise sosyal devletin demokratik dinamiğini oluşturan sendikal haklardır.
